Giriş: Bu teknik notta Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu, Çin Ulusal Uzay İdaresi ve Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi tarafından uzay araştırmalarında kaydedilen önemli ilerlemeler vurgulanmaktadır. Astronotların mikro yerçekimi ve diğer benzersiz uzay ortamı faktörleri nedeniyle uzayda özellikle işitme, konuşma, dil, iletişim ve yutma konularında karşılaştıkları zorluklar ele alınmaktadır. Dil ve konuşma terapistlerinin (DKT) ve odyologların bu sorunların ele alınmasındaki hayati rolü vurgulanmakta, astronot eğitimine katılımları ve uzay koşullarına uygun özel protokollerin ve iletişim yöntemlerinin geliştirilmesi üzerinde durulmaktadır.
Uzay uçuşuna çıkmadan önce astronotların birçok eğitim ve testten geçmesi gerekmektedir. Araştırmalar, astronotların işitme seviyelerinin uzaydaki performansları ve sağlıkları için çok önemli olduğunu göstermiştir (NASA, 2024). Uzaya gitmek ve mikro yerçekiminde (çok düşük yerçekimi) yaşamak astronotların işitme duyularının değişmesine ve denge sorunları yaşamalarına neden olabilir. Dünya'daki yaşam, Dünya'nın yerçekimi sınırlarında evrimleşmiştir. Bu nedenle, yerçekimi olmadığında, insan vücudunun tüm bölümleri etkilenebilir. Vücut yeni yerçekimi seviyelerine uyum sağlayabilse de bu uyum sağlık sorunlarına neden olabilir veya fiziksel sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durum, astronotların Dünya'ya döndüklerinde görevlerini etkili bir şekilde yerine getirmelerini zorlaştırabilir. Yerçekimsiz bir ortamda dengeden sorumlu olan vestibüler sistem bozulabilir. Bu bozulma astronotların uzamsal yönelim bozukluğu, mide bulantısı ve kusma yaşamasına neden olabilir. Ayrıca, mikro yerçekimi ortamı orta kulağı da etkileyerek işitme ve kulak basıncında değişikliklere yol açabilir. Mikro yerçekimine uzun süre maruz kalmak da vücutta sıvı değişimlerine neden olarak kulaklarda ve sinüslerde basıncın artmasına yol açabilir. Bu etkiler bir astronotun etkili iletişim kurma ve uzay görevleri sırasında kritik görevleri yerine getirme becerisini etkileyebilir.
Astronotlar ayrıca mikro yerçekimi, izolasyon ve uzaya özgü diğer koşullar gibi faktörler nedeniyle uzayda iletişim, dil, konuşma ve yutma ile ilgili benzersiz zorluklarla karşılaşabilir (Buckey, 2006). Bu zorluklar, mikro yerçekimine karşı sağlanan postüral adaptasyonun konuşma için gerekli olan ince motor becerilerini nasıl etkilediğini inceleyen yakın tarihli bir araştırmada gösterilmiştir (Shamei ve ark., 2023). Bu çalışma, astronotların çene ve dilin konumunu mikro yerçekimi ortamına uyarlamalarının Dünya'nın yerçekimine döndüklerinde ses yolunun işlerliği ile ilgili sorunlara ve konuşmada ince motor bozukluklarına yol açtığını ortaya koymaktadır. Biyomekanik simülasyonlar ayrıca, bu değişikliklerin yerçekiminin dil ve çene konumlandırması üzerindeki pasif etkilerinden kaynaklandığını göstermekte ve konuşma motor kontrolünde yerçekimi karşıtı kas aktivasyonunun rolünü vurgulamaktadır. Bu bulgular, yerçekimi geçişlerini ve bunların konuşma üzerindeki etkilerini anlamanın önemini vurgulamakta ve bu alanda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini göstermektedir (Shamei ve ark., 2023).
Sonuç: Odyologlar ve DKT'ler yutma ve beslenme zorluklarının ele alınmasında da kritik bir rol oynayacak ve astronotların uzun süreli uzay görevleri sırasında yeterli beslenme ve hidrasyon almalarını sağlayacaktır. Ayrıca, uzmanlık alanları uzay giysilerinin, uzay araçlarının ve ekipmanlarının geliştirilmesinde yardımcı olacak ve bunların iletişim ve işitsel erişilebilirlik göz önünde bulundurularak tasarlanmasını sağlayacaktır. Bu hedeflere ulaşmak için Odyologlar ve DKT'ler astronotlar için kapsamlı işitme, konuşma, dil ve yutma programları geliştirmek ve uygulamak üzere uzay ajansları, mühendisler ve diğer sağlık uzmanları ile iş birliği yapmalıdır. Ayrıca mikro yerçekiminin iletişim, işitme ve yutma üzerindeki etkileri üzerine araştırmalar yaparak kanıta dayalı müdahalelerin geliştirilmesi konusunda öncü olmalıdırlar.
Anahtar Kelimeler
Dil ve Konuşma Problemleri, Dil ve Konuşma Terapistleri, Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu, Mikro Yerçekimi, Odyologlar, Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi
Referanslar
Alford, B. R., Clark, J. B. & Danielson, R. W. (2013). Ear, nose, and throat and auditory issues (Chapter 4.2). In Risin, D., & Stepaniak, P. C. (Eds.), Biomedical results of the Space Shuttle Program (pp. 59–72). NASA/SP-2013- 607. U.S. Government Printing Office. ISBN: 978-0-615-86613-0. https://ntrs.nasa.gov/citations/20220010020.
Bourland, C. T. (1993). The development of food systems for space. Trends in Food Science and Technology, 4(9), 271- 276. https://doi.org/10.1016/0924-2244(93)90069-M.
Buckey, J. C. (2006). Space Physiology, Oxford University Press.
Dicken, T. (2012) Data Acquisition, Management, and Analysis in Support of the Audiology and Hearing Conservation and the Orbital Debris Program Office, NASA USRP Internship, Final Report, Lyndon B. Johnson Space Center, Houston, TX. https://ntrs.nasa.gov/citations/20120010555
Douglas, G. L., Zwart, S. R. & Smith, S. M. (2020). Space food for thought: Challenges and and nutrition on exploration missions. The Journal of Nutrition, https://doi.org/10.1093/jn/nxaa188
Gary, A. P., Robert, D. H. & Bruce, A. M. (1996). Time, space, and life history: Influences on food webs. In G. A. Polis & K. O. Winemiller (eds.), Food Webs: Integration of Patterns & Dynamics (pp. 435-460). Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4615-7007-3_38
Huaxia. (2024, June 25). China's Chang'e-6 brings back first samples from moon's far side to Earth. The Xinhua News. https://english.news.cn/20240625/b32da60752504a5184d5a8b5b467dbce/c.html
Jacob, K. (2023, October 17). PM Modi “directs” ISRO to land man on moon by 2040. The Hindu Bureau News. https://www.thehindu.com/sci-tech/science/pm-modi-directs-isro- to-land-man-on-moon-by- 2040/article67431169.ece
Kanki, B. G., Anca, J. & Helmreich, R. L. (Eds.). (2010). Crew resource management (2nd ed.). Academic Press. https://doi.org/10.1016/C2009-0-02518-5
National Aeronautics and Space Administration (NASA) (2024). Humans in space: Astronauts. https://www.nasa.gov/humans-in-space/astronauts/
National Aeronautics and Space Administration (NASA) (2015). Living and Working in Space, Lyndon B. Johnson Space Center, FS-2006-11-030-JSC. https://www.nasa.gov/wpcontent/uploads/2015/05/167746main_fs_livingandworkinginspace508c.pdf
Shamei, A., Sóskuthy, M., Stavness, I. & Gick, B. (2023). Postural adaptation to microgravity underlies fine motor impairment in astronauts’ speech. Scientific Reports, 13, 9634. https://doi.org/10.1038/s41598-023-36792-z Sharmila, K. (2023, October 19). India wants to land astronauts on the moon in 2040, The Space News.https://www.space.com/india-land-astronauts-moon-2040
Somanath. (2024, September 21). ISRO will take all precautions before manned Gaganyaan mission. The Hindu Bureau News. https://www.thehindu.com/sci-tech/science/isro-will- take-all-precautions-before-manned-gaganyaan- mission-somanath/article68663474.ece
Umashankar, A. & Prabhu, P. (2022). Scope of Audiology in Space Research: A Letter to the Editor; Indian Journal of Otolaryngol Head Neck Surgery, 74(Suppl, 3); S3746–S3747; https://doi.org/10.1007/s12070-021-02536-6
van Oosterhout, W. P., Terwindt, G. M., Vein, A. A. & Ferrari, M. D. (2015). Space headache on Earth: Head-down- tilted bed rest studies simulating outer-space microgravity. Cephalalgia, 35(4), 335–343. https://doi.org/10.1177/0333102414536058
Van Ombergen, A., Wuyts, F. L., Jeurissen, B., et al. (2017). The effect of spaceflight and microgravity on the human brain and vestibular system. Brain Structure and Function, 222(6), 3011-3023. https://doi.org/10.1007/s00415- 017-8427-x
Williamson Smith, A. (2017, October 26). Microbes in microgravity: Analyzing gene expression to better understand bacterial behavior in space. International Space Station Research. ISS National Laboratory. https://www.issnationallab.org
Yang, J.Q., Jiang, N., Li, Z.P., Guo, S., Chen, Z.Y., Li, B.B., Chai, S.B., Lu, S.Y., Yan, H.F., Sun, P.M., Zhang, T., Sun, H., Yang, J., Zhou, J., Yang, H. & Yan, C. (2020). The effects of microgravity on the digestive system and the new insights it brings to the life sciences. Life Sciences and Space Research, 27, 74-82. https://doi.org/10.1016/j.lssr.2020.07.009