Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisinde Değerlendirme ve Terapi: Derleme Çalışması

Nazmiye Atila-Çağlar Ayşın Noyan-Erbaş
Özet

Amaç: Çocukluk çağı konuşma apraksisi (ÇÇKA), hareket sıralamalarının uzamsal- zamansal parametrelerinin planlanması ve/veya programlanmasındaki bozukluklar ile karakterize nöromüsküler defisitlerin eşlik etmediği nörolojik bir konuşma sesi bozukluğudur. Bu derleme ile, ÇÇKA’ lı çocuklarda uygulanan dil ve konuşma değerlendirme yöntemlerini ve kanıta dayalı müdahale yöntemlerini sunmak amaçlanmaktadır.

Yöntem: Bu çalışmada geleneksel derleme yöntemi kullanılmıştır . ÇÇKA ’ lı çocuklarda uygulanan dil-konuşma değerlendirme ve müdahale yöntemlerine ilişkin alan yazın taraması yapılmıştır.

Bulgular: ÇÇKA şüphesi olan bir çocuğun değerlendirmesi; vaka öyküsünü, oral muayeneyi, konuşma analizini, suprasegmental özellikleri, vurgu, ritim, duraklamalar, ses tonu, uyarılabilirlik ve ipuçlarının değerlendirilmesini ve ayrıca dil, okuryazarlık değerlendirmesini içermektedir. ÇÇKA değerlendirmesinde kullanılabilecek formal testler, Apraksi Profili (Apraxia Profile), Motor Konuşma Becerisinin Dinamik Değerlendirmesi (Dynamic Evaluation of Motor Speech Skill), Kaufman Konuşma Praksis Testi (Kaufman Speech Praxis Test), Çocuklar için Sözel Motor Üretim Değerlendirmesi (Verbal Motor Production Assessment for Children), Orofasiyal Praksis Testi (Orofacial Praxis Test), Madison Konuşma Değerlendirme Protokolü (Madison Speech Assessment Protocol) şeklindedir. Dil ve konuşma terapisi alanında ÇÇKA’ lı çocuklar için kanıta dayalı terapi yöntemleri ise, Dinamik Temporal ve Taktil İpucu (Dynamic Temporal and Tactile Cueing), Hızlı Hece Geçişleri Terapisi (Rapid Syllable Transitions Therapy), Nuffield Dispraksi Programı (The Nuffield Dyspraxia Programme), Entegre Fonolojik Farkındalık Müdahalesi (Integrated Phonological Awareness) şeklindedir.

Sonuç: Dil ve konuşma terapistlerinin, ÇÇKA’ lı çocuklarda uygulanan farklı değerlendirme ve terapi yöntemleri hakkında kapsamlı bilgi ve deneyime sahip olması ve ÇÇKA tanısı konan bir çocuk için en uygun terapi yöntemini seçmesi gerekmektedir.



Anahtar Kelimeler

çocukluk çağı konuşma apraksisi, konuşma sesi bozukluğu, dil ve konuşma terapisti, dil ve konuşma değerlendirmesi, dil ve konuşma terapisi


Referanslar

American Speech-Language-Hearing Association. (2007). Childhood apraxia of speech.

Atila Çağlar, N., & Noyan Erbaş, A. (2022). Vaka Çalışması: Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi Olan Bir Çocukta Dil ve Konuşma Müdahalesinin Etkililiğinin İncelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 10(3), 127-132. https://doi.org/10.30720/ered.868211.

Baas, B. S., Strand, E. A., Elmer, L. M., ve Barbaresi, W. J. (2008). Treatment of severe childhood apraxia of speech in a 12-year-old male with CHARGE association. Journal of Medical Speech-Language Pathology, 16(4),181-191.

Bearzotti, F., Tavano, A., ve Fabbro, F. (2007). Development of orofacial praxis of children from 4 to 8 years of age.Perceptual and motor skills, 104(3_suppl), 1355-1366.

Case, J., & Grigos, M. (2020). How the study of speech motor control can inform assessment and intervention in childhood apraxia of speech. Perspectives of the ASHA Special Interest Groups, 5(4), 784-793.

Crary, M. A., & Anderson, P. (1991, November). Speech and motor performance in developmental apraxia of speech. Technical session presented at the Annual Convention of the American-Speech-Language-Hearing Association, Atlanta, GA.

Davis, B., Jakielski, K., ve Marquardt, T. (1998). Developmental apraxia of speech: Determiners of differential diagnosis. Clinical Linguistics & Phonetics, 12, 25–45.

Davis, B. L., & Velleman, S. L. (2000). Differential Diagnosis and Treatment of Developmental Apraxia of Speech in Infants and Toddlers. Infant-toddler intervention: The Transdisciplinary Journal, 10(3), 177-92.

Delaney, A. L., & Kent, R. D. (2004, November). Developmental profiles of children diagnosed with apraxia of speech. InPoster presented at the annual convention of the American Speech-Language-Hearing Association, Philadelphia, PA.

Dewey, D., Roy, E. A., Square-Storer, P. A., ve Hayden, D. (1988). Limb and oral praxic abilities of children with verbal sequencing deficits. Developmental Medicine and Child Neurology, 30, 743–751.