Amaç: Yoğun bakım ünitesinde (YBÜ) yeme ve yutma terapisinin gerçekleştirilebilmesi için dil ve konuşma terapistinin (DKT) ve yoğun bakım hemşiresinin (YBH) birlikte çalışması gerekmektedir. Bu araştırma kapsamında YBÜ’de görev alan hemşirelerin, hastalara uyguladığı yeme ve yutma değerlendirmelerine, DKT’nin varlığına ve mesleki girişimine ilişkin farkındalıklarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmaya, 18 farklı şehirden 43 YBH (35K, 8E) katılmıştır. Katılımcıların YBÜ’de yeme ve yutma bozukluklarına yönelik sundukları hizmetin değerlendirilebilmesi adına “Yoğun Bakım Hemşirelerinin Yeme ve Yutma Değerlendirmelerinin İncelenmesi Anketi” hazırlanmıştır. Araştırmacılar tarafından alanyazın taraması sonucunda hazırlanan bu anket, 29 soru ve 3 ayrı bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm demografik bilgileri (cinsiyet, eğitim, mesleki deneyim süresi, vb.), ikinci bölüm yutma bozukluklarına yönelik prosedürleri (hastaya sunulan kıvam kararına ilişkin sorular vb.) ve üçüncü bölüm ise DKT mesleğine yönelik farkındalık sorularını (DKT’nin mesleki rolü, vb.) içermektedir.
Bulgular: Katılımcıların %55,8’inin yeme ve yutma değerlendirmesine yönelik prosedürü bulunurken, %44,2’sinin bulunmamaktadır. Yutma değerlendirmesinde YBH’lerin, %23,8’i “Nütrisyon Formu”, %9,5’i “Total Parenteral Nutrisyon” uyguladıklarını ifade etmişlerdir. Hiçbir katılımcı DKT değerlendirmesine yönelik bir prosedür belirtmemiştir. Katılımcıların, yutma değerlendirmesi sürecinde %19’unun değişken besin rejimlerini denemekte, sadece %9,5’i aspirasyonu yutma kriteri olarak ele almaktadır. Katılımcıların, %62,8’i (n=27) DKT mesleğini, %72,1’i (n=31) DKT’nin yeme ve yutma süreçlerini değerlendirebildiğini ve %69,8’i (n=30) ise DKT’nin yutma alanındaki terapi rolünü bilmemektedir. Yalnızca %7’si yutma değerlendirmesinde DKT’ye ihtiyaç duymaktadır.
Sonuç: YBH’lerin DKT’ye ilişkin mesleki farkındalıklarının az olduğu ve yeme ve yutma müdahalesine yönelik bilgilerinin desteklenmesi gerektiği görülmüştür. Bu durumun YBÜ’de tedavi gören hastaların ve yakınlarının yeme ve yutma ihtiyaçlarının belirlenmesinde sorun yaratabileceği, yoğun bakımda tedavi gören hastaların tedavi süreçlerinde de aksaklıklar yaşanabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
dil ve konuşma terapisti farkındalık, yoğun bakım hemşiresi, yutma bozuklukları, yutma değerlendirmesi
Referanslar
Arvedson, J. C. & Lefton-Greif, M. A. (2017,). Instrumental assessment of pediatric dysphagia. Seminars in Speech and Language, 38(2), 135-146.
Bengisu, S., & Ayyıldız, A. (2020). Gastroentereloji bölüm hekimleri ve PEG tüpü takılmış hasta yakınlarının dil ve konuşma terapistlerinin yutma bozukluğundaki rolüne ilişkin farkındalığının belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 3(2), 175-199.
Bengisu, S. & Derin, D. (2022). Hemşirelerin ve doktorların dil ve konuşma terapistlerinin yutma bozukluğundaki rolüne ilişkin farkındalıklarının belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 5(2), 123-159.
Blackwell, Z., & Littlejohns, P. (2010). A review of the management of dysphagia: A South African perspective. Journal of Neuroscience Nursing, 42(2), 61-70.
Bours, G. ve ark., (2009). Bedside screening tests vs. videofluoroscopy or fibreoptic endoscopic evaluation of swallowing to detect dysphagia in patients with neurological disorders: Systematic review. Journal of Advanced Nursing, 65(3), 477-493.
Bozan, S. (2019). Nevşehir Devlet Hastanesindeki yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin aspirasyon uygulamasına yönelik bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Çiftçi, H. B., Yılmaz A., Çağlayan, A., ve Topbaş, S. (2021). Yenidoğan Yoğun Bakım Hemşirelerinin Dil ve Konuşma Terapistinin Rolü Hakkındaki Farkındalık Düzeyinin Belirlenmesi. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 4(3), 339-361.77
Çiyiltepe, M.M. (2020). Yutma Rehabilitasyonu M.M. Çiyiltepe İçinde, Pediatriden Geriatriye Yutma Bozuklukları (S. 361-413). İstanbul: 2020 Tıbbi Yayınlar Merkezi.
Davies, S. ve ark., (2001). An İnter-Disciplinary Approach To Swallowing Problems in Acute Stroke. International Journal of Language & Communication Disorders, 36(Sup1), 357-362.
Defabrizio, M. E. & Rajappa, A. (2010). Contemporary Approaches To Dysphagia Management. The Journal For Nurse Practitioners, 6(8), 622-630.