Gelişimsel Kekemelik ve Mizaç İlişkisine Dair Bir Derleme

Nurcan Alpüran Kocabıyık Ayşe Serra Duray
Özet

Amaç: Bu çalışmada; gelişimsel kekemelik ve mizaç ilişkisine dair bir derleme yapmak amaçlanmıştır. Derlemeye kekemeliği olan ve olmayan bireylerin mizaç özelliklerini karşılaştıran, kekemeliğin kronikleşmesini ve kendiliğinden iyileşmesini mizaç bağlamında ele alan ve kekemelik ve mizaç boyutlarını teori olarak açıklayan çalışmalar eklenmiştir. Yöntem: Bu çalışmada derleme metodu kullanılmıştır. Kekemelik ve mizaç bağlantısını ortaya koyan çalışmalara ulaşabilmek için Scopus, Google Akademik, Pubmed, Science Direct, ResearchGate veri tabanlarından ‘gelişimsel kekemelik’, ‘mizaç’, ‘kekemelik ve mizaç’, ‘developmental stuttering’, ‘childhood stuttering’, ‘temperament’ ve ‘stuttering and temperament’ anahtar kelimeleri kullanılmıştır. Yapılan tarama sonucunda 440 makaleye ulaşılmıştır. Dahil edilme kriterleri; makale içeriğinin gelişimsel kekemelik ve mizaç bağlantısına yönelik bilgi sağlaması, mizacı değişmez/ karakteristik- özellik/ ruhsal boyut olarak ele alan çalışmalar olması (bu çalışmaların çoğunda ölçekler ve davranışsal deneyler kullanılmıştır); 1992 yılının tümü ve 2020 Mart ayına kadar olan zaman diliminde yapılmış olması, okul öncesi çağı katılımcılarla (3-7 yaş) yapılmış olması ve hakemli bir dergide yayınlanmış olması olarak belirlenmiştir. Bulgular: Tarama sonucunda 440 çalışmadan, çalışmanın amaçları ve dahil edilme kriterleri doğrultusunda 19 makale derlemeye dahil edilmiştir. Bunlardan 14 tanesi kekemeliği olan ve olmayan bireylerin mizaç özelliklerini karşılaştıranlar, 2 çalışma kekemeliğin kendiliğinden iyileşmesi ve kronikleşmesinde mizacın rolünü değerlendirenler ve 4 çalışma ise güncel kekemelik kuramları ile ilgilidir. Sonuç: Alanyazın incelendiğinde çalışmaların çoğunda, kekemeliği olan çocuklar ile tipik gelişim gösteren çocuklar arasında mizaç alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. Diğer çalışmalara bakıldığında kekemeliği olan ve olmayan çocuklar arasında mizaç bakımından bir fark bulunamamıştır. Bu nedenle, kekemeliği olan çocuklar ile tipik gelişim gösteren akranları arasındaki mizaç farkları hakkında kesin yargılara varabilmek henüz mümkün değildir. Bir diğer taraftan, yapılan bu derleme sonucunda kekemeliğin kronikleşmesi ve kendiliğinden iyileşmesinde mizacın rolü olduğu görülmektedir. Bulguların daha büyük yaşta katılımcılarla gerçekleştirilecek çalışmalarla desteklenmesi gerektiği öngörülmüştür. Teori çalışmalarına bakıldığında gelişimsel kekemelik ve mizaç arasındaki bağlantının önemi ortaya konmaktadır. Gelişimsel kekemelik ve mizaç ilişkisini anlamanın kekemelik terapilerine önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.



Anahtar Kelimeler

gelişimsel kekemelik, mizaç, derleme, çocukluk çağı kekemeliği, kendiliğinden iyileşme, kronikleşme


Referanslar

Alm, P. A. (2014). Stuttering in relation to anxiety, temperament, and personality: Review and analysis with focus on causality. Journal of Fluency Disorders, 40, 5-21.

Ambrose, N. G., & Yairi, E. (1994). The development of awareness of stuttering in preschool children. Journal of Fluency Disorders, 19(4), 229-245.

Ambrose, N. G., Yairi, E., Loucks, T. M., Seery, C. H., ve Throneburg, R. (2015). Relation of motor, linguistic and temperament factors in epidemiologic subtypes of persistent and recovered stuttering: Initial findings. Journal of Fluency Disorders, 45, 12-26.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub.

Anderson, J. D., Pellowski, M. W., Conture, E. G., ve Kelly, E. M. (2003). Temperamental characteristics of young children who stutter. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 46, 1221-1233.

Aydın-Uysal, A., & Özdemir, R. S. (2019). Temperamental characteristics of children who stutter and children who recovered stuttering spontaneously. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 117-31.

Bates, J. E. (1989). Applications of temperament concepts. G. Kohnstamm, J Bates, & M. K. Rothbart (Eds.), Temperament in childhood içinde (sf. 322–355). John Wiley & Sons.

Bernstein-Ratner, N. (1997). Stuttering: A psycholinguistic perspective. R. Curlee & G. Siegel (Eds.), Nature and treatment of stuttering: New directions içinde (sf. 99-127). Allyn and Bacon.

Bloodstein, O. (1970). Stuttering and normal nonfluency: A continuity hypothesis. British Journal of Disorders of Communication, 5(1), 30-39.

Bloodstein, O. (1995). A handbook on stuttering. Easter Seal Society.