Giriş: Hızlı-bozuk
konuşma, hızlı ve/veya düzensiz olarak algılanan bir konuşmaya eşlik etmesi
beklenen bazı belirtilerle tanımlanmaktadır. Bu ek belirtilerde hangilerinin
öne çıktığı konusunda literatürde farklılaşan bulgular olduğu görülmektedir.
Bunda pek çok nedenin yanı sıra yapılan çalışmaların farklı dillerde
yapılmasının da etkisi olabilir. Bu yüzden dile özgü araştırmalar önem arz
etmektedir. Bu araştırmanın amacı
Türkçe konuşan, hızlı-bozuk konuşması olan yetişkin bireylerin akıcısızlık özelliklerini
ve yaşam kalitelerini incelemektir. Yöntem:
Betimsel tarama ve ilişkisel tarama modeli kullanılan çalışmaya 23-39 yaş
arası 10 yetişkin birey dahil edilmiştir. Katılımcılardan spontane konuşma ve
okuma örnekleri alınmıştır. Ayrıca pragmatik, motor-konuşma, dil-biliş ve motor
koordinasyon-yazma sorunları olmak üzere dört boyutu içeren bir envanter olan Hızlı-Bozuk
Konuşma Yordama Envanteri kullanılmıştır. Envanteri uzmanlar ve katılımcılar
puanlamışlardır. Ayrıca yaşam kalitesi ve memnuniyeti ölçmek amacıyla
araştırmacılar tarafından geliştirilen bir anket kullanılmıştır. Spontane
konuşma ve okuma sırasında görülen akıcısızlık sıklıkları arasında korelasyon
analizi yapılmıştır. Uzman değerlendirmesi ve katılımcı öz-değerlendirmesi
arasındaki ilişkileri analiz etmek için Spearman, Pearson ve Kendall’s tau-b
testleri kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma: Spontane konuşma örneklerinde sırasıyla en sık uygun olmayan duraklama, doldurucu
ifade ve tamamlanmamış sözce olduğu görülmüştür. Okumada ise sırasıyla uygun olmayan duraklama, sözcük tekrarı ve revizyon yer
almaktadır. Kekemelik benzeri olmayan akıcısızlıklar kekemelik benzeri
akıcısızlıklardan yaklaşık 10 kat sık gerçekleşmiştir. Öne çıkan bu akıcısızlık
tipleri büyük ölçüde literatürle uyumludur. Katılımcıların çok heceli
sözcüklerde ses ya da hece düşmesi ve binişmesi işlemini literatürde
bildirilenden daha sık sergiledikleri görülmüştür. Bu durum Türkçenin sondan
eklemeli morfolojik yapısıyla açıklanabilir. Hızlı-Bozuk Konuşma Yordama Envanteri
puanları bakımından uzman ve katılımcı değerlendirmeleri arasında anlamlı
ilişki bulunmasa da katılımcılar kendilerini uzmanlara göre daha olumlu
puanlamışlardır. Ayrıca katılımcılar yaşam kaliteleri ile ilişkin de olumlu
yanıtlar vermişlerdir. Bu durum bozukluğa ilişkin farkındalığın sınırlı
olmasıyla açıklanabilir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe, hızlı-bozuk konuşma, akıcısızlık tipi, hecelerin binişmesi, yaşam kalitesi
Referanslar
Bakker, K., Myers, F. L., Raphael, L. J., & St. Louis,
K. O. (2011). A preliminary comparison of speech rate, self-evaluation, and
disfluency of people who speak exceptionally fast, clutter, or speak normally.
D. Ward, & K. Scale Scott (Ed.), Cluttering: Research, Intervention
and Education içinde (s. 45–65). East Sussex, UK: Psychology Press.
Blanchet, P., Farrell, L., Ambrosino, G., & Paler, K.
(2015). Survey of students’ identification of cluttering and stuttering. Procedia-Social
and Behavioral Sciences, 193, 44-50.
Bóna, J. (2016). Characteristics of pausing in normal, fast
and cluttered speech. Clinical Linguistics and Phonetics, 30(11),
888-898.
Bóna, J. (2018). Disfluent whole-word repetitions in
cluttering: Durational patterns and functions. Clinical Linguistics and
Phonetics, 32(4), 378-391.
Bretherton-Furness, J., & Ward, D. (2015). Linguistic
behaviours in adults who clutter and adults who stutter when reading and
speaking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 193, 62-71.
Coppens-Hofman, M. C., Terband, H. R., Maassen, B. A., van
Schrojenstein Lantman-De, H. M., Van Zaalen, Y., & Snik, A. F. (2013).
Dysfluencies in the speech of adults with intellectual disabilities and
reported speech difficulties. Journal of Communication Disorders, 46(5-6),
484-494.
Craig, A., Blumgart, E., & Tran, Y. (2009). The impact
of stuttering on the quality of life in adults who stutter. Journal of
Fluency Disorders, 34(2), 61-71.
Daly, D. A. (2006). Predictive cluttering inventory (PCI).
http://www.mnsu.edu/comdis/kuster/TherapyWWW/dalycluttering2006.pdf adresinden
alınmıştır.
Daly, D. A., & Burnett, M. L. (1996). Cluttering:
Assessment, treatment planning, and case study illustration. Journal of
Fluency Disorders, 21(3-4), 239-248.
Eggers, K., & Van Eerdenbrugh, S. (2018). Speech
disfluencies in children with Down Syndrome. Journal of Communication
Disorders, 71, 72-84.
Garnett, E. O., & St Louis, K. O. (2010, April).
Hesitations in cluttered speech. 1st Online Conference on Cluttering içinde.
http://www. mnsu. edu/comdis/ica1/papers/garnett2c. Html adresinden alınmıştır.
Georgieva, D., & Miliev, D. (1996). Differential
diagnosis of cluttering and stuttering in Bulgaria. Journal of Fluency
Disorders, 21(3-4), 249-260.
Guitar, B. (2014). Stuttering: An Integrated Approach
to Its Nature and Treatment (4. baskı). Baltimore: Lippincott Williams and
Wilkins.
Healey, K. T., Nelson, S., & Scott, K. S. (2015). A case
study of cluttering treatment outcomes in a teen. Procedia-Social and
Behavioral Sciences, 193, 141-146.
Langevin, M., & Boberg, E. (1996). Results of intensive
stuttering therapy with adults who clutter and stutter. Journal of Fluency
Disorders, 21(3-4), 315-327.