Amaç: Konuşma sesi bozukluğu (KSB) olan çocuklarda terapilerin başarısı kullanılan terapi yöntemi, konuşma uyaranlarının seçimi, terapi seanslarının sıklığı/süresi, materyal seçimi ile son derece ilişkilidir. Bu çalışmanın amacı anlamlı ve anlamsız sözcüklerin terapi başarısı üzerindeki etkisini maksimal karşıtlık terapi yöntemini kullanarak karşılaştırmaktır. Yöntem: Bu çalışmada tek desenli araştırma desenlerinden uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar modeli kullanılmıştır. Çalışma 4;4 yaşında KSB’si olan bir çocuk ile yürütülmüştür. Hedef ses olarak seçilen /l/ sesi anlamsız sözcüklerle ve /ʃ/ sesi anlamlı sözcüklerle çalışılmıştır. Bulgular: Çalışma sonunda üç terapi üst üste %80 oranında doğru üretim yapma kriteri her iki ses içinde gerçekleşmemiştir. Ancak anlamsız sözcüklerle çalışılan /l/ sesinde /ʃ/ sesine göre çok daha başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Sonuç: Sonuçların genellenebilirliğini artırmak ve hangi bireysel özelliklerin hangi yaklaşımlarda daha etkili sonuçlar verdiğini bulmak için ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler
terapi etkililiği, maksimal karşıtlık, anlamlı ve anlamsız sözcüklerin karşılaştırılması, konuşma sesi bozukluğu, fonolojik bozukluk
Referanslar
Barlow, J. A. ve Gierut, J. A. (2002). Minimal pair approaches to phonological remediation. Seminars in Speech and Language, 23(1), 57-68. Campell, T. F., Dollaghan, C. A., Rockette, H. E., Paradise, J. L., Feldman, H. M., Shriberg, L. D., Sabo, D. L. ve Kurs-Lasky, M. (2003). Risk factors for speech delay of unknown origin in 3-year-old children. Child Development, 74(2), 346-357. Cummings A. ve Barlow J. (2011) A comparison of word lexicality in the treatment of speech sound disorders, Clinical Linguistics and Phonology, 25(4), 265-286. Dural, R. (2015). Okul öncesi dönemde konuşma sesi bozukluğu terapilerinde bilgisayar destekli artikülasyon terapisi uygulamasının etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye. Dural, R. ve Ünal-Logacev Ö. (2018). Comparison of the computer-aided articulation therapy application with printed material in children with speech sound disorders. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 109, 89-95. Gierut, J. A. (1989). Maximal opposition approach to phonological treatment, Journal of Speech and Hearing Disorders, 54(1), 9-19. Gierut J. A. (1990). Differential learning of phonological oppositions, Journal of Speech and Hearing Disorders, 33(3), 540-549. Gierut J. A. (1991). Homonymy in phonological change, Clinical Linguistics and Phonetics, 5(2), 119-137. Gierut, J.A. (1992). The conditions and course of clinically induced phonological change, Journal of Speech and Hearing Research, 35(5), 1049-1063 Gierut, J. A. (1998). Treatment efficacy: functional phonological disorders in children. American Speech and Language-Hearing Association, 41(1), 85-100.
Gierut,
J. A. (2005). Phonological intervention: The how or what? Phonological
Disorders in Children. Clinical Decision Making in Assessment and Intervention
içinde (201-211). A. G. Kamhi, K. E. Pollock (Ed.), Paul H. Brookes Publishing
Co., Baltimore,.
Gierut J. A. (2007). Phonological complexity and
language learnability, American Journal of Speech-Language Pathology, 16(1), 6-17.
Gierut, J., Morrisette, M. ve Ziemer, S. (2010). Nonword and
Generelization in Children With Phonological Disorders. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 167-177.
Gierut, J. A. ve Morrisette,
L. M. (2010). Phonological learning and lexicality of treated stimuli. Clinical Linguistics and Phonetics, 24(2), 122-140.
Gülpınar, M. (2011). Sesbilgisel bozukluğu olan üç çocukta, minimal ve maksimal karşıtlık
terapilerinin, anlamsız sözcükler kullanılarak dönüşümlü uygulamalar
modeli ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
Justice, L. (2006). Communication Sciences and
Disorders: An Introduction. Pearson Prentice-Hall.
Kamhi, A. G. (2006). Treatment decisions for children
witg speech-sound disorders. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 37, 271-279.
Kırcaali-İftar, G. ve Tekin, E. (1997). Tek Denekli Araştırma Yöntemleri (s. 117-130). Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara.
Kurt, O. (2012). Uyarlamalı Dönüşümlü Uygulamalar Modeli, Eğitim Ve Davranış Bilimlerinde
Tek-Denekli Araştırmalar. E. Tekin İftar (Ed.) (s.
201-211). Türk Psikologlar Derneği, Ankara
Miccio, A.W. ve Elbert, M. (1996). Enhancing
stimulability: a treatment progman, Journal of Communication Disorders,
29(4), 335-351.
Tekin, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2001). Özel Eğitimde Yanlışsız Öğretim Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Topbaş, S. (2011). Dil ve Kavram Gelişimi, S. Topbaş (Ed.), Kök Yayıncılık, Ankara
Topbaş, S. ve Güven, S. (2011). Türkçe Erken Dil
Gelişimi Testi (TEDİL), Detay Yayınları, Haziran.
Topbaş, S. (2005). Türkçe Sesletim ve Sesbilgisi Testi,
Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Topbaş, S. ve Ünal, Ö. (2010). An alternating treatment
comparison of minimal and maximal opposition sound selection in Turkish
phonological disorders, Clinical Linguistics and Phonetics, 24 (8), 646-668.
Uz, S. (2013). Konuşma sesi bozukluğu olan çocuklarda çoklu karşıtlık terapisinin
etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Projesi. Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Eskişehir, Türkiye.
Ünal, Ö. (2006). Türkçe konuşan damak yarıklı çocuklarda /k/, /s/, /ʧ/ seslerinin
terapisine yönelik bir sesletim programının etkililiğinin
belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Eskişehir, Türkiye.
Yargan, A. (2008). Anadili Türkçe olan sesbilgisel bozukluğa sahip üç çocukta minimal ve
maksimal karşıtlık terapilerinin dönüşümlü uygulamalar modeli ile
karşılaştırılması, Yüksek Lisans Projesi, Anadolu Üniversitesi. Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
Williams, A. L. (2004). A multiple oppositions
intervention approach. K. M. Bleile (Ed.), Manual of Articulation and Phonological Disorders içinde (s. 331-335). Clifton Park, NY: Thomson Delmar Learning.
Wren, Y. ve Roulstone, S.
(2008). A comparison between computer and taletop delivery of phonology
therapy. International Journal of
Speech- Language Pathology, 10(5), 346-363.