Semantik akıcılık ve eylem akıcılığını barındıran sözel
akıcılık ölçümleri nöropsikologlar ve dil ve konuşma terapistleri tarafından
dilsel ve/veya bilişsel değerlendirmede sıkça kullanılmaktadır. Her iki
akıcılık türü, isim ve eylem kategorileri üzerinden belirli sözel ipuçlarının
sunulmasından sonra kişinin kısıtlı bir zaman diliminde ürettiği sözcükler
aracılığıyla ölçülmektedir. Bu çalışmanın amacı semantik akıcılık ölçümü için
kullanılan “Kahvaltılıklar, Tanınmış Kişiler, Yemekler, İçecekler, Ev Eşyaları”
kategorileri ve eylem akıcılığı için kullanılan “İnsanlar ne yapar?” bağlamında
1.5 dakika boyunca üretilen sözcükleri değerlendirmektir. Ayrıca demografik
değişkenlerin (eğitim, yaş ve cinsiyet) ölçümler üzerindeki etkisi
incelenmiştir. Yöntem: Araştırmada Türkçe konuşan ve yaşları 15-81 arasında
değişen 150 katılımcı yer almıştır. Her bir katılımcıya tüm kategoriler tek
seferde aynı sıralama ile uygulanmıştır. Tüm uygulamalarda ses kaydı alınmış ve
sonrasında kayıtlar araştırmacı tarafından dinlenerek katılımcıların tüm
bağlamlarda ürettiği sözcükler belirlenmiştir. Bulgular: Ölçümler sonucu elde
edilen akıcılık ortalamalarının yaş grupları arasında en yüksek 15-17, en düşük
60 yaş ve üstü gruptan elde edildiği gözlenmiştir. Eğitim değişkeninde 1-8 yıl
eğitim grubundaki katılımcılardan en düşük, 12 yıl ve üstü eğitim grubundan en
yüksek ortalama sözcük sayılarının elde edildiği görülmüştür. Cinsiyet
değişkeninde kadın katılımcıların “Kahvaltılıklar ve Yemekler” kategorilerinde
anlamlı olarak daha fazla sözcük ürettiği belirlenmiştir. Sonuç: Eğitim
grupları arasında ölçümlere ilişkin performansın anlamlı olarak değiştiği
gözlenirken, daha yüksek eğitim gruplarında akıcılık değerlerinin daha yüksek
olduğu belirlenmiştir. Yaş değişkeninde bütün kategorilerde tutarlı bir sonuç
elde edilmemesine rağmen üç kategoride (İçecekler, Tanınmış Kişiler ve Eylem
Akıcılığı) 60+ yaş grubundaki katılımcıların anlamlı olarak daha az ortalama
sözcük ürettiği belirlenmiştir.
semantik akıcılık, eylem akıcılığı, eğitim, yaş, cinsiyet
Alfimova, М. V. (2010). Семантическая вербальная беглость:
нормативные данные и особенности выполнения задания больными шизофренией
(Semantic verbal fluency: Normative data and task performance in a
schizophrenic sample.). Социальная и клиническая психиатрия, 20 (3), 20-25.
Ardila, A., Ostrosky-Solis, F., Rosselli M. ve Gomez, C.
(2000). Age-related cognitive decline during normal aging: The complex effect
of education. Archives Clinical Neuropsychology., 15 (6), 495-513.
Ardila, A., Ostrosky-Solís, F. ve Bernal, B. (2006).
Cognitive testing toward the future: The example of semantic verbal fluency
(ANIMALS). Int. J. Psychol., 41 (5), 324-332.
Araujo, N. B. D., Barca, M. L., Engedal, K., Coutinho, E. S.
F., Deslandes, A. C. ve Laks, J. (2011). Verbal fluency in Alzheimer’s disease,
Parkinson’s disease, and major depression. Clinics, 66 (4), 623-627.
Azuma, T., Bayles, K. A., Cruz, R. F., Tomoeda, C. K., Wood,
J. A., McGeagh, A. ve Montgomery, E. B. (1997). Comparing the difficulty of
letter, semantic and name fluency task for normal elderly and patients with
Parkinson’s disease. Neuropsychology., 11 (4), 488-497.
Battig, W. F. ve Montague, W. E. (1969). Category norms for
verbal items in 56 categories: A replication and extension of the Connecticut
norms. Journal of Experimental Psychology., 80, 1–46.
Benton, A. L. (1967). Problems of test construction in the
field of aphasia. Cortex, 3 (1), 32-58.
Capitani, E., Laiacona, M. ve Barbarotto, R. (1999). Gender
affects word retrieval of certain categories in semantic fluency tasks. Cortex,
35 (2), 273–278.
Casals-Coll, M, Sanchez-Benavides, G., Quintana, M., Manero,
R. M., Rognoni, T., Calvo, L., Palomo, R., Aranciva, F., Tamayo, F. ve
Pena-Casanova, J. (2013). Spanish normative studies in young adults (NEURONORMA
young adults Project): Norms for verbal fluency tests. Neurologia, 28 (1),
33-40.
Cavaco, S., Gonçalves, A., Pinto, C., Almeida, E., Gomes,
F., Moreira, I., Fernandes, J. ve Teixeira-Pinto, A. (2013). Semantic fluency
and phonemic fluency: Regression-based norms for the Portuguese population. Archives
Clinical Neuropsychology, 28 (3), 262-271.
Chan, C. K. ve Chen, E. Y. H. (2004). Development of a
Chinese verbal fluency test for the Hong Kong psychiatric setting. Hong Kong
Journal of Psychiatr.,14 (2), 8-11.
Chan, A. S. ve Poon, M. W. (1999). Performance of 7- to
95-year old individuals in a Chinese version of the category fluency test. Journal
of Neuropsychology. Soc., 5 (6), 525-533.
Chan, R. C. K., Wong, M., Chen, E. Y. H. ve Lam, L. C. W.
(2003). Semantic categorisation and verbal fluency performance in a community
population in Hong Kong: A preliminary report. Hong Kong Journal of Psychiatr, 13(4), 14-20.
Clark, D. G., Wadley, V. G., Kapur, P., DeRamus, T. P.,
Singletary, B., Nicholas, A. P., Blanton, P. D., Lokken, K., Deshpande, H.,
Marson, D. ve Deutsch, G. (2014). Lexical factors and cerebral regions
influencing verbal fluency performance in MCI. Neuropsychology, 54, 98-111.
Diaz, M., Sailor, K., Cheung, D.ve Kuslansky, G. (2004).
Category size effects in semantic and letter fluency in Alzheimer’s patients. Brain
Language, 89(1), 108-114.
Egeland, J., Landrø, N. I., Tjemsland, E. ve Walbækken, K.
(2006). Norwegian norms and factor-structure of phonemic and semantic word list
generation. The Clinical. Neuropsychology, 20(4), 716-728.
Goodglass, H. ve Kaplan, E. (1983). The Assessment of
Aphasia and Related Disorders. Lea & Febiger, Philadelphia.
Güleç, H., Kavakçı, Ö., Yazıcı-Güleç, M. ve Küçükalioğlu, C.
İ. (2006). Türk toplumunda şizofreni tanısı konmuş hastalarda frontal
değerlendirmede renk izleme testi Türkçe uyarlanmasının geçerliliği ve
güvenirliği. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nöroloji. Bilim. Dergisi., 19, 180-185.
Güngen, C., Ertan, T., Eker, E. ve Yaşar, R. (2002).
Standardize Mini Mental Test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik
ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 273-281.
Henry, J. D., Crawford, J. R. ve Philips, L. H. (2004).
Verbal fluency performance in dementia of the Alzheimer’s type: A
meta-analysis. Neuropsychology, 42(9), 1212-1222.
Ito, E., Hatta, T., Ito, Y., Kogure, T. ve Watanabe, H.
(2004). Performance of verbal fluency tasks in Japanese healthy adults: Effect
of gender, age, and education on the performance. Jpn. Journal of Neuropsychology,
20, 254-263.
Iudicello, J. E., Woods, S. P., Parsons, T. D., Moran, L.
M., Carey, C. L. ve Grant, I. (2007). Verbal fluency in HIV infection: A
meta-analytic review. Journal International Neuropsychology Society., 13 (1),
195-201.
Kavé, G. (2006). The development of naming and word fluency:
Evidence from Hebrew-speaking children between ages 8 and 17. Developmental.
Neuropsychology., 29(3), 493-508.
Khalil, M. S. (2010). Preliminary Arabic normative data of
neuropsychological tests: The verbal and design fluency. Journal of Clinical
Experimental Neuropsychology., 32(9), 1028-1035.
Kılınçaslan, A., Motavallı-Mukaddes, N., Sözen-Küçükyazıcı,
G. ve Gürvit, H. (2010). Asperger bozukluğu olgularında yürütücü işlevler ve
dikkatin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Derg., 21(4), 289-299.
Kırbaç, D. (2012). 15-17 Yaş Aralığındaki Türkçe Konuşan
Çocukların Fonemik, Semantik ve Eylem Akıcılığı Becerilerinin Karşılaştırılması.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Kim, J. ve Kim, H. (2012). Animal naming performance in
Korean elderly: Effects of age, education, and gender, and typicality. International.
Journal Contents, 8(3), 26-33.
Korkman, M., Kirk, U. ve Kemp, S. (1998). NEPSY: A
Developmental Neuropsychological Assessment. San Antonio, TX: Psychological
Corporation.
Laws, K. R., Duncan, A. ve Gale, T. M. (2010). “Normal”
semantic-phonemic fluency discrepancy in Alzheimer’s disease? A meta-analytic
study. Cortex, 46(5), 595-601.
Lezak, M., Howieson, D. B. ve Loring, D. W. (2004). Neuropsychological
Assessment. Oxford University Press.
Marchal, A. ve Nicolas, S. (2003). Normes de production
categorielle pour 38 categories semantique: Etude sur des sujets jeunes et
ages. Annee Psychol, 103(2), 313-366.
Marczinski, C. A. ve Kertesz, A. (2006). Category and letter
fluency in semantic dementia, primary progressive aphasia, and Alzheimer’s
disease. Brain Language, 97(3), 258-265.
Maviş, İ. ve Toğram, B. (2009). Afazi Dil Değerlendirme
Testi (ADD) Kullanım Yönergesi. Ankara: Detay Yayınları.
Maviş, İ. ve Toğram, B. (2010). Action verbal fluency
normative data for the Turkish population (Poster Sunu). International
Conference The Science of Aphasia (XI), Potsdam, Germany.
Miller, G.A. ve Fellbaum, C. (1991). Semantic networks of
English. Cognition, 41(1), 197-229.
Mitrushina, M., Boone, K. B., Razani, J. ve D’Elia, L. F.
(2005). Handbook of Normative Data for Neuropsychological Assessment. Oxford
University Press.
Mollahasanoğlu, A. (2006). Normal Yaşlanma, Hafif Kognitif
Bozukluk ve Erken Evre Alzheimer Tipi Demans Sürekliliğinde Yürütücü
İşlevlerdeki Değişiklikler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Östberg, P., Crinelli, R. M., Danielsson, R., Wahlund, L.,
Bogdanovic, N. ve Fernaeus, S. (2007). A temporal lobe factor in verb fluency. Cortex,
43(5), 607-615.
Palsdottir, D. (2013). Icelandic Norms for Verbal Fluency
Tests. Lisans Bitirme Tezi, Reykjavik Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, İzlanda.
Pekkala, S. (2012). Verbal fluency tasks and the
neuropsychology of language. M. Faust (Ed.)The Handbook of the Neuropsychology
of Language içinde(s. 619-634). Wiley-Blackwell.
Pena-Casanova, J., Quinones-Ubeda, S., Gramunt-Fombuena, N.,
Quintana-Aparicio, M., Aguilar, M., Badenes, D., Cerulla, N., Molinuevo, J. L.,
Ruiz, E., Robles, A., Barquero, M. S., Antunez, C., Martinez-Perra, C.,
Frank-Garcia, A., Fernandez, M., Alfonso, V., Sol, J. M. ve Blesl, R. (2009).
Spanish Multicenter Normative Studies (NEURONORMA Project), Norms for Verbal
Fluency Tests. Arch. Clin. Neuropsychol., 24, 395-411.
Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M. ve Tröster, A. I.
(1999a). Action (verb naming) fluency as an executive function measure:
Convergent and divergent evidence of validity. Neuropsychol., 37(13), 1499-1503.
Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M., Koller, W. C. ve
Tröster, A. I. (1999b). Lexical, semantic, and action verbal fluency in
Parkinson’s disease with and without Dementia. Journal of Clinical .
Experimental. Neuropsychology., 21(4), 435-443.
Piatt, A. L., Fields, J. A., Paolo, A. M. ve Tröster, A. I.
(2004). Action verbal fluency normative data for the elderly. Brain Language,
89(3), 580-583.
Pihlajamäki, M., Tanila, H., Hänninen, T., Könönen, M.,
Laakso, M., Partanen, K., Soininen, H. ve Aronen, H. J. (2000). Verbal fluency
activates the left medial temporal lobe: A functional magnetic resonance
imaging study. Ann. Neurol., 47(4), 470–476.
Ryu, S., Kim, K. W., Kim, S., Park, J. H., Kim, T. H.,
Jeong, H., Kim, J. L., Moon, S. W., Bae, J. N., Yoon, J. C., Choo, I. H., Lee,
D. W., Chang, S. M., Jhoo, J. H., Kim, S. ve Cho, M. J. (2012). Normative study
of the category fluency test (CFT) from nationwide data on community-dwelling
elderly in Korea. Arch. Gerontol. Geriatr., 54(2), 305-309.
Serra, L., Tuzzi, E., Gardini, S., Mitolo, M., Gabrielli, G.
B., Fasano, F., Giulietti, G., Bozzali, M. ve Caffarra, P. (2014). Altered
brain diffusivity in mild cognitive impairment: Relationship with linguistic
and semantic memory processes. Journal Alzheimer Disorders, 41, S51-S51.
Sat, Ş. (2011). 7-14 Yaş Aralığındaki Türkçe Konuşan
Çocukların Sözel Akıcılık Becerilerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Shao, Z., Janse, E., Visser, K. ve Meyer, A. S. (2014). What
do verbal fluency tasks measure? Predictors of verbal fluency performance in
older adults. Front. in Psychology, 5, 1-10.
Signorini, M. ve Volpato, C. (2006). Action fluency in
Parkinson’s disease: A follow-up study. Mov. Disord., 21(4), 467-472.
Stokholm, J., Jorgensen, K. ve Vogel, A. (2013).
Performances on five verbal fluency tests in a healthy, elderly Danish sample. Neuropsychology
Dev. Cogn. B. Aging Neuropsychol. Cogn., 20(1), 22-33.
Stolwyk, R., Bannirchelvam, B., Kraan, C. ve Simpson, K.
(2015). The cognitive abilities associated with verbal fluency task performance
differ across fluency variants and age groups in healthy young and old adults. Journal
of Clinical and Experimental. Neuropsychology, 37(1), 70-83.
Tallberg, I. M., Ivachova, E., Jones-Tinghag, K. ve Östberg,
P. (2008). Swedish norms for word fluency tests: FAS, animals and verbs. Scand.
J. Psychology, 49(5), 35-42.
Toğram, B. (2008). Sağlıklı ve İnmeli Bireylere Uygulanan
Afazide Dil Değerlendirme Aracı’nın Geçerlik, Güvenirlik ve Standardizasyon
Çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Eskişehir.
Tröster, A. I., Warmflash, V., Osorio, I., Paolo, A. M.,
Alexander, L. J. ve Barr, W. B. (1995). The roles of semantic networks and
search efficiency in verbal fluency performance in intractable temporal lobe
epilepsy. Epilepsy Resources, 21(1), 19-26.
Tunçer, A. M. (2011). Türkçe Konuşan Yetişkin Popülasyonun
Sözel Akıcılık Becerilerinin Yaş, Eğitim ve Cinsiyete göre İncelenmesi ve
Sözcük Normlarının Oluşturulması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Van Overschelde, J. P., Rawson, K. A. ve Dunlosky, J.
(2004). Category norms: An updated and expanded version of Battig and Montague
(1969) norms. Journal of Memory Language, 50(3), 289-335.
Weckerly, J., Wulfeck, B. ve Reilly, J. (2001). Verbal
fluency deficits in children with specific language impairment: Slow rapid
naming or slow to name? Child Neuropsychology, 7(3), 142-152.
Woods, S. P., Scott, J. C., Sires, D. A., Grant, I., Heaton,
R. K. ve Tröster, A. I. (2005). The HNRC Group, Action (verb) fluency:
Test-retest reliability, normative standards, and construct validity. Journal
of Neuropsychological Society, 11(4), 408-415.
Yılmaz, F. (2012). Türkçe Konuşan 15-17 Yaş Aralığındaki
Okul Çağı Çocuklarının Sözel Akıcılık Becerilerinin Cinsiyet, Yaş, Okul Türü ve
Aile Eğitim Durumu Açısından Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Yılmaz, E. (2012). Türkçe Konuşan 15-17 Yaş Aralığındaki
Çocukların Sözel Akıcılık Değerlendirmelerinde En Sık Ürettikleri Sözcüklerin
Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Anadolu Üniversitesi,
Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Zarino, B., Crespi, M., Launi, M. ve Casarotti, A. (2014). A
new standardization of semantic verbal fluency test. Neurological Science., 35(9),
1405-1411.