Konuşma Sesi Bozukluğu Olan ve Olmayan Çocukların Dil ve Bilişsel Gelişimlerinin Karşılaştırılması

Neriman Ayça Ateş Nazmiye Evra Günhan Şenol

Özet

Amaç: Konuşma sesi bozukluğu (KSB) olan çocuklarla yapılan çalışmalar, bu çocukların KSB’ye ve bilişsel becerilerine bağlı olarak tipik gelişim gösteren akranlarına göre akademik becerilerde zorlandıklarını göstermektedir. Bu çalışmada KSB’si olan çocuklar ile tipik gelişim gösteren çocukların bilişsel beceriler açısından nasıl farklılıklar sergilediği ve bu çocuklarda dil gelişimi ile bilişsel beceriler arasındaki ilişki incelenmiştir. Yöntem: Bu araştırmada 5-7 yaş arasında KSB’si olan 21 çocuk ile tipik gelişim gösteren 21 çocuk dil gelişimi ve bilişsel gelişim açısından değerlendirilmiştir. Dil gelişimleri Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL) ile bilişsel gelişimleri ise Bilişsel Değerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System (CAS) ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Yapılan değerlendirmelerin sonucunda KSB’si olan ve tipik gelişim gösteren çocukların bilişsel becerileri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Tipik gelişim gösteren çocukların Ardıl ve Eşzamanlı bilişsel işlem alanı puanlarının ve TEDİL toplam puanlarının, KSB’si olan çocukların puanlarından daha yüksek olduğu görülmüştür. Dikkat ve Planlama bilişsel işlem alanlarında ise iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark görülmemiştir. KSB’si olan çocukların TEDİL ve CAS puanları arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken, tipik gelişim gösteren çocukların TEDİL ve CAS puanları incelendiğinde Ardıl ve Eşzamanlı bilişsel işlem alanlarında ve CAS toplam puanlarında anlamlı fark görülmüştür. KSB’si olan çocuklar ile tipik gelişim gösteren çocukların TEDİL puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Sonuç: Farklılık görülen bilişsel işlem alanlarının başarılı okuma-yazma becerilerinin alt yapısı olmasına, KSB’si olan çocukların okuma-yazma becerilerinde zorlanabilecekleri, bu sonuca dayanarak, bu çocukların dil ve konuşma becerilerinin değerlendirilmesine ek olarak bilişsel değerlendirilmelerinin yapılması ve gereğinde desteklenmesinin terapilerin etkililiği bakımından önemli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel gelişim, konuşma sesi bozuklukları, fonolojik farkındalık, kısa süreli bellek, okuma yazma

Referanslar

Adams, A. M., & Gathercole, S. E. (1995). Phonological working memory and speech production in preschool children. Journal of Speech Language and Hearing Research, 38(2), 403.

Afshar, M. R., Ghorbani, A., Rashedi, V., Jalilevand, N., ve Kamali, M. (2017). Working memory span in Persian-speaking children with speech sound disorders and normal speech development. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 101, 117–122.

Akoğlu, G. & Acarlar, F. (2014). Gelişimsel dil bozukluklarında söz dizimi anlama ve sözel çalışma belleği ilişkisinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 89-103.

Anthony, J. L., & Francis, D.J. (2005). Development of phonological awareness. Current Directions in Psychological Science, 14(5), 255–259.

Bishop, D. V. M. (2010). Which neurodevelopmental disorders get researched and why?. Plos One, 5(11), e15112.

Bowen, C. (2015). Children’s Speech Sound Disorders (2. basım). Wiley Blackwell.

Couture, A. E., & McCauley, R. J. (2000). Phonological working memory in children with phonological impairment. Clinical Linguistics & Phonetics, 14(7), 499–517.

Crosbie S, Holm A. ve Dodd B. (2005). Intervention for children with severe speech disorder: A comparison of two approaches. International Journal of Language & Communication Disorders. 40(4), 467–491.

Das, J. P. (2019). Değerlendirme ve iyileştirmede Luria sonrası bir yaklaşım. https://www.turkceprep.com/yazi-detay/degerlendirme-ve-iyilestirmede-luria-sonrasi-bir-yaklasim/

Das, J. P., Naglieri, J.A., ve Kirby, J. R. (1994). Assesment of cognitive processes: The PASS theory of intelligence (1. basım). Allyn and Bacon.

Das, S. B. (2014). Chapter 2-Glimpses into the Personal Life of J. P. Das. T. C. Papadopoulos, R. K. Parrila, & J. R. Kirby (Ed.), Cognition, Intelligence, and Achievement içinde (1. basım, sf. 13-18). Academic Press.

Demirtaş, Ç. P. (2017). Okuma güçlüğü olan öğrencilerde okuma, sesbilgisel farkındalık, hızlı isimlendirme ve çalışma belleği becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.

Dodd, B. & Thompson L. (2001). Speech disorders in children with Down’s syndrome. Journal of Intellectual Disability Research. 45(4), 308–316.

Ege, P. (2010). Türkçe’deki ünsüzlerin edinimi: Bir norm çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 25(65), 16-34.

Ergin, T. (2003). Bilişsel değerlendirme sistemi (Cognitive Assesment System) beş yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi.

Ergin, T. (2004). Çocukların bilişsel işlemlerini değerlendirmede yeni bir yaklaşım: PASS teorisi ve bilişsel değerlendirme sistemi (CAS). Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 223-245.

Farquharson, K. (2015). After dismissal: Examining the language, literacy, and cognitive skills of children with remediated speech sound disorders. American Speech-Language-Hearing Association, 16, 50-59.

Farquharson, K., Hogan, T. P., ve Bernthal, J. E. (2017). Working memory in school-age children with and without a persistent speech sound disorder. International Journal of Speech-Language Pathology, 20(4), 422–433.

Filickova, M., Kovalcikova, I. ve Ropovik, I. (2015). The role of simultaneous and successive processing in EFL reading. International Journal of Psychology, 51(5), 383–391.

Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, C., ve Adams, A. M. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 93(3), 265–281.

Grawburg, M., & Rvachew, S. (2006). Correlates of phonological awareness in preschoolers with speech sound disorders. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49, 74–87.

Hall, P. K., & Tomblin, J. B. (1978). A follow-up study of children with articulation and language disorders. Journal of Speech and Hearing Disorders, 43(2), 227.

Hortis-Dzierzbicka, M., Radkowska, E., ve Fudalej, P.S. (2012). Speech outcomes in 10-year-old children with complete unilateral cleft lip and palate after one-stage lip and palate repair in the first year of life. Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery, 65, 175-81.

Justice, L. (2006). Communication sciences and disorders: An introduction (1. basım). Pearson Prentice-Hall.

Keating, D., Turrell G., ve Ozanne, A. (2001). Childhood speech disorders: Reported prevalence, comorbidity and socioeconomic profile. Journal of Paediatrics and Child Health. 37(5), 431–436.

Kirby, J. R., & Williams, N. H. (1991). Learning problems: A cognitive approach (1. basım). Kagan & Woo Limited.

Korkmaz, B. (2000). Pediatrik davranış nörolojisi (1.basım). Cerrahpaşa Tıp Fakültesi.

Larrivee, L. S., & Catts, H. W. (1999). Early reading achievement in children with expressive phonological disorders. American Journal of Speech-Language Pathology, 8(2), 118.

Leavy, K. M., Cisneros, G. J. ve LeBlanc, E. M. (2016). Malocclusion and its relationship to speech sound production: Redefining the effect of malocclusal traits on sound production. American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics, 150(1), 116–123.

Leitano, S., & Fletcher, J. (2004). Literacy outcomes for Students with speech impairment: Long‐term follow‐up. International Journal of Language & Communication Disorders, 39(2), 245–256.

Lewis, B.A., Avrich, A. A., Freebairn, L. A., Hansen, A. J., Sucheston, L. E., Kuo, Taylor, H. G., Iyengar, S. K., ve Stein, C. M. (2011). Literacy outcomes of children with early childhood speech sound disorders: Impact of endophenotypes. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 54, 1628-1643.

Lewis, B.A., Freebairn, L., Tag, J., Ciesla A. A., Iyengar, S. K., Stein, C. M., ve Taylor, H. G. (2015). Adolescent outcomes of children with early speech sound disorders with and without language impairment. American Journal of Speech-Language Pathology, 24(2), 150.

Lewis, B. A., Freebairn L., ve Taylor, G. H. (2002). Correlates of spelling abilities in children with early speech sound disorders. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 15, 389–407.

Lewis, B. A., Freebairn, L. A., ve Taylor, H. G. (2000). Follow-up of children with early expressive phonology disorders. Journal of Learning Disabilities, 33, 433–444.

Lewis, B. A., Freebairn, L. A., ve Taylor, H. G. (2000a). Academic outcomes in children with histories of speech sound disorders. Journal of Communication Disorders, 33, 11–30.

Lewis, B. A., & Shriberg, L. D. (2006). The genetic bases of speech sound disorders: Evidence from spoken and written language. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49, 1294-1312.

McAlenney, A. & Coyne, M. D. (2011). Identifying at-risk students for early reading intervention: Challenges and possible solutions. Reading and Writing Quarterly, 27(4), 306-323.

McBride-Chang, C. (1995). What is phonological awareness? Journal of Educational Psychology, 87(2), 179-192.

McGrath, L. M., Hutaff-Lee, C., Scott, A., Boada, R., Shriberg, L. D., ve Pennington, B. F. (2007). children with comorbid speech sound disorder and specific language impairment are at increased risk for attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Abnormal Child Psychology, 36(2), 151–163.

McKinnon, D. H., McLeod, S., ve Reilly S. (2007). The prevalence of stuttering, voice, and speech sound disorders in primary school students in Australia. Language Speech and Hearing Services in Schools, 38(1), 5.

Mcleod, S., & Harrison, L.J. (2009). Epidemiology of speech and language impairment in a nationally representative sample of 4- to 5-year-old children. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 52, 1213–1229.

Murphy, C. F. B., Pagan-Neves, L. O., Wertzner, H. F., ve Schochat, E. (2014). Auditory and visual sustained attention in children with speech sound disorder. Plos One. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0093091

Nagarajan, R., Savitha, V. H., ve Subramaniyan, B. (2009). Communication disorders in individuals with cleft lip and palate: An overview. Indian Journal of Plastic Surgery, 42, 137-43.

Naglieri, J. A., & Das, J. P. (2014). CAS-Açıklama el kitabı. (Çev. E. Tamer). Riverside Publishing.

Naglieri, J. A., Salter, C. J., ve Edwards, G. H. (2004). Assessment of children with attention and reading difficulties using the pass theory and cognitive assessment system. Journal of Psychoeducational Assesment, 22, 93-105.

Oakhill, J., & Kyle, F. (2000). The relation between phonological awareness and working memory. Journal of Experimental Child Psychology, 75(2), 152–164.

Özcan, A. F., & Özcan, A. O. (2016). İlk okuma yazma öğrenmede çocukların yaşadıkları güçlükler, nedenleri ve çözüm önerileri: Nitel bir araştırma. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/510550

Preston, J. L., Hull, M., ve Edwards, M. L. (2013). Preschool speech error patterns predict articulation and phonological awareness outcomes in children with histories of speech sound disorders. American Journal of Speech-Language Pathology, 22(2), 173.

Raine, A., Hulme, C., Chadderton, H., ve Bailey, P. (1991). Verbal short-term memory span in speech-disordered children: Implications for articulatory coding in short-term memory. Child Development, 62(2), 415.

Raitano, N. A., Pennington, B. F., Tunick, R. A., Boada, R., ve Shriberg, L. D. (2004). Pre-literacy skills of subgroups of children with speech sound disorders. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(4), 821–835.

Ramus, F., Pidgeon, E., ve Frith, U. (2003). The relationship between motor control and phonology in dyslexic children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44, 712–722.

Shriberg, L. D. (2003). Diagnostic markers for child speech‐sound disorders: Introductory comments. Clinical Linguistics & Phonetics, 17(7), 501–505.

Shriberg L. D., Aram, D. M., ve Kwiatkowski J. (1997). Developmental apraxia of speech: II. toward a diagnostic marker. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 40, 286-312.

Shriberg, L. D., Aram, D. M., ve Kwiatkowski J. (1997a). Developmental apraxia of speech: I. descriptive and theoretical perspectives. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 40, 273-285.

Shriberg, L. D., Aram D. M., ve Kwiatkowski J. (1997b). Developmental apraxia of speech: III. A subtype marked by inappropriate stress. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 40, 313-337.

Sices, L., Taylor, H. G., Freebairn, L., Hansen, A. ve Lewis, B. (2007). Relationship between speech-sound disorders and early literacy skills in preschool-age children: Impact of comorbid language impairment. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 28(6), 438–447.

Sterling-Orth, A. (2008). Go-To guide for phonological awareness (2. basım). Super Duper Publications. Dil, Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi (DKYAD), 3(3), 2020

Thal, D. J., Miller, S., Carlson, J., ve Vega, M. M. (2005). Nonword repetition and language development in 4-year-old children with and without a history of early language delay. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 48, 1481–1495.

Topbaş, S. (2017). Sesletim sesbilgisi testi kullanım yönergesi (2. basım). Detay Yayıncılık.

Topbaş, S., & Güven, S. (2013). Türkçe erken dil gelişim testi kullanım kılavuzu (1. basım). Detay Yayıncılık.

Topbaş, S., & Güven, S. (2014). Erken dil gelişimi testi üçüncü versiyonunun (Test of Early Language Development-Third Edition) Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik ön çalışması. International Journal of Early Childhood Special Education, 6(2), 151-176.

Ünal, Ö. (2011). Rezonans bozukluklarının nazometrik değerlendirmesi: 4-18 yaş aralığındaki bireyler için Türkçe norm çalışması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.

Van den Bos, K. P. (2008). Word-reading development, the double-deficit hypothesis, and the diagnosis of dyslexia. Educational and Child Psychology, 25(21), 51-69.

Venail, F., Gardiner, Q., ve Mondain, M. (2004). ENT and speech disorders in children with down’s syndrome: An overview of pathophysiology, clinical features, treatments, and current management. Clinical Pediatrics, 43(9), 783–791.

Walker, J. M. (2010). Validation study of the planning, attention, simultaneous, and successive (PASS) theory and its relationship to reading achievement in adults. (Yayınlanmamış doktora tezi). University of Northern Colorado.

Waring, R., & Knight, R. (2013). How should children with speech sound disorders be classified? A review and critical evaluation of current classification systems. International Journal of Language & Communication Disorders, 48, 25-40.

ARŞİV

Konuşma Sesi Bozukluğu Olan ve Olmayan Çocukların Dil ve Bilişsel Gelişimlerinin Karşılaştırılması

geri dönmek için tıklayınız